Τρίτη 20 Μαΐου 2008

Ο άνεμος προκαλείται από τα δέντρα, όταν κουνάνε τα κλαριά τους
"Ogden Nash"


Η συνδιάσκεψη της Χάγης απέτυχε. Το πρωτόκολ­λο του Κιότο δεν επικυ­ρώθηκε. Οι αναπτυγμένες χώρες αποφάσισαν. Προτι­μούν να συνεχίσουν να πριο­νίζουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται. Το μήνυμα είναι σαφές. Αγοράστε δικαί­ωμα ρύπανσης. Μπορείτε να ρυπαίνετε περισσότερο απ’ τους διπλανούς σας αρκεί να ’ναι φτωχότεροι. Οι φτωχές χώρες δεν ρυπαίνουν. Με τι άλλωστε; Για να ’χεις σκουπί­δια προϋποτίθεται η ύπαρξη φαγητού. Να φροντίσουμε μόνο να παραμείνουν φτωχές ώστε να συνεχίσουμε να αγοράζουμε το μερτικό τους στο δικαίωμα ρύπανσης. Φαντα­στείτε να πλούτιζαν. Θα ’θελαν να ρυπαίνουν κι αυτές. Πρέ­πει να πλου­τίσουν τόσο ώστε να μπο­ρούν να αγο­ράζουν τα προϊόντα μας.
Βέβαια, ακόμα κι αν στη Χάγη υπήρχε κάποιο απο­τέλεσμα, μην φαντάζεστε ότι αυτό θα σήμαινε αλλαγή του σκηνικού. Απ’ τη στιγμή που έχει επικρατήσει η αντί­ληψη ότι αρκεί να πληρώσεις το τίμημα, όχι πάντα εν είδει προστίμου, ώστε να ’χεις τη δυνατότητα να εκπέμπεις τους ρύπους μιας βιομηχα­νίας ανεξέλεγκτης, ελάχιστα πράγματα μπορούν να γίνουν.
Η παράλογη καταπίεση που έχει γεννήσει ένας κατ’ όνομα ορθολογισμός της παραγωγής έχει σαν αιτιολο­γικό έναν καταναλωτισμό που γεννάει ανάγκες κατα­σκευασμένες απ’ τα Μ.Μ.Ε. κι απ’ την αδυναμία σκέψης πρόκειται για λεηλασία του ανθρώπινου πνεύματος.
Είναι παραλογισμός να απο­δεχθούμε ότι το άτομο – καταναλωτής εν πλήρει συνειδήσει και αβίαστα χρη­σιμοποιεί τα αντικείμενα μιας χρήσης ή ακόμα και τα εμπο­ρεύματα που είναι σχεδια­σμένα ώστε να φθαρούν, μετά από προκαθορισμένο χρόνο.
Κι όμως η οικονομία αυτοδικαιώνεται. Παράγονται αγαθά προσιτά σε όλο τον κόσμο, όλο και πιο σύγχρονα, τροφοδοτώντας μια ψευδαί­σθηση ποιότητας ζωής. Η ποιότητα μετατρέπεται σε ποσότητα, η ατομική κουλ­τούρα σε μαζική κουλτούρα, η προσωπική επικοινωνία σε μαζική επικοινωνία. Το φυσι­κό περιβάλλον έχει μετατρα­πεί σ’ ένα απέραντο εργοστά­σιο. Ανάπτυξη πάση θυσία. Με έμφαση στη θυσία. Το γεγονός ότι η διεθνής κοινό­τητα δε «μαθαίνει» από ατυ­χήματα τύπου Τσερνομπίλ δείχνει πόσο μετράνε οι χαμένες ζωές από ένα τέτοιο ατύχημα, στο ισοζύγιο. Οι ισολογισμοί των εταιρειών δεν περιέχουν στις ζημίες τις χαμένες ζωές. Άντε να περιέ­χουν κάποιες αποζημιώσεις που τις επωμίζονται ασφαλι­στικές εταιρείες.
Η φωνή που υψώνουν τα οικολογικά κινήματα δυστυ­χώς αποτελεί ένα μικρό παράσιτο στον όγκο των πλη­ροφοριών που διαχέονται καθημερινά. Άλλωστε το παραμύθι περί οικολογίας και προστασίας του περιβάλλο­ντος το ’χουν πιάσει καλά ακόμα κι αυτοί που καταστρέ­φουν όσο μπορούν περισσότερο. Βλέπουμε κυβερνήσεις «ευαίσθητες» να παραγγέλλουν περιβαλλοντολογικές μελέτες, βλέπουμε περιβαλ­λοντική εκπαίδευση και συζητήσεις υπουργών για το θέμα ώστε να υπάρχει το απαραί­τητο άλλοθι.
Εξάλλου τα οικολογικά κινήματα προτείνουν μιαν αντίσταση σε όλη αυτή την ιστορία, σε ανθρώπους οι οποίοι ακολουθούν αυτό το καπιταλιστικό μοντέλο δια­βίωσης χωρίς να αποτολ­μούν να πουν πια, ανοιχτά ότι είναι ασυμβίβαστος ο καταναλωτισμός με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, ότι δηλαδή είναι αδύνατη η συγκράτηση ή η αναστροφή αυτής της δια­δικασίας αν ο καθένας από μας δεν αποφασίσει να απο­στερηθεί σε καθημερινή βάση ένα μεγάλο μέρος απ’ τις ευκολίες που του παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία.
Εκείνο που πρέπει να γίνει σαφές βέβαια είναι ότι ο καυ­γάς δεν γίνεται για το μέλ­λον του πλανήτη Γη.
Γίνεται για το μέλλον του ανθρώπου πάνω σ’ αυτόν. Ο πλανήτης δεν έχει πρόβλημα. Σαν σύστημα μπορεί να ισορ­ροπήσει ξανά αποβάλλοντας τα ξένα σώματα, κυριολεκτι­κά όπως ένα εκκρεμές που σε ό,τι ταλάντωση και να το εξα­ναγκάσουμε θα ισορροπήσει στο κατώτερο σημείο μετά από λίγο.
Απλά έχει το δικό του ρολόι και τη δική του αμείλικτη λογική. Είναι γνωστό για παράδειγμα ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου που γεννιέ­ται απ’ τα αέρια σαν το CΟ2 εγκλωβίζει την ηλιακή ακτι­νοβολία κοντά στην επιφά­νεια της Γης, αυξάνοντάς της τη θερμοκρασία. Εκείνο που δεν είναι γνωστό είναι ότι αυτό θα επιφέρει υψηλές νεφώσεις ώστε σιγά – σιγά να μειωθεί η ηλιακή ακτινοβολία που θα μπορεί να φτάσει στη Γη μ’ αποτέλεσμα την πτώση της θερμοκρασίας.
Βέβαια θα πάρει χιλιάδες χρόνια, αλλά η Γη δε βιάζε­ται. Η ανθρωπότητα που βιά­ζεται, ας πάρει τα μέτρα της. Η αφελής αντίληψη περί προ­όδου, εκσυγχρονισμού, εκβιομηχάνισης και εν τέλει αφθονίας πρέπει να ξαναειδωθεί με βάση τα νέα δεδο­μένα. Δεν αρκεί να μάθουμε στα παιδιά να μην πετάνε τα σκουπίδια οπουδήποτε. Πρέ­πει να τα μάθουμε να μη «γεννούν» σκουπίδια. Ίσως βέβαια να ’ναι ήδη αργά για σημαντικές αλλαγές. Το μέλ­λον ανήκει μάλλον στο απί­θανο παρά στο πιθανό, κυρίως αν η εξέλιξη συνεχι­στεί με τον επιταχυνόμενο τρόπο του αιώνα μας.


Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ελευθερία" της Καλαματας το 2000

Δεν υπάρχουν σχόλια: