Σάββατο 24 Αυγούστου 2013

Το νέο εξεταστικό σύστημα στο Λύκειο

« Η μόρφωση δεν έχει καμιά άλλη δυνατότητα επιβίωσης
παρά μόνο τον κριτικό αναστοχασμό πάνω στην ημιμόρφωση 
στην οποία αναγκαία οδηγήθηκε »
  Teodor Adorno

Το Υπουργείο Παιδείας έδωσε σε δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου που αναδιαρθρώνει την λειτουργία του Λυκείου και διαμορφώνει ένα καινούργιο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Για πολλοστή φορά διαπιστώνεται ότι το υπάρχον πλαίσιο είναι ανεπαρκές και απαιτείται αλλαγή εκ βάθρων. Το γεγονός βέβαια ότι στην χώρα μας η εκπαίδευση νοσεί, είναι γνωστό. Επιτροπές επί επιτροπών με πανεπιστημιακούς δάσκαλους και άλλους ειδικούς έχουν αφιερώσει χρόνια δουλειάς, ενώ οι υπουργοί έρχονταν και παρέρχονταν, για να προτείνουν λύση στο όντως ακανθώδες αυτό πρόβλημα, αρνούμενοι βεβαίως να δουν τι συστήματα εφαρμόζουν άλλες χώρες και γιατί όχι, να αντιγράψουν κάποιες πετυχημένες μεθόδους.
Βρισκόμαστε λοιπόν τώρα μπροστά σε ένα σχέδιο νόμου που φιλοδοξεί όπως και πολλά προηγούμενα του, να διορθώσει τα κακώς κείμενα και να δώσει νέα πνοή στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι της χώρας.
Το σχέδιο νόμου αυτό προβλέπει Πανελλαδικές εξετάσεις με τέσσερα μαθήματα  που οδηγούν τους υποψήφιους σε πέντε επιστημονικά πεδία εξειδίκευσης (Ανθρωπιστικών και Νομικών σπουδών, Θετικών και τεχνολογικών επιστημών, Επιστημών υγείας, Επιστημών Οικονομίας διοίκησης και πολιτικών επιστημών και τέλος παιδαγωγικών τμημάτων)
Ο τρόπος υπολογισμού του βαθμού πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι μια υπερβολικά πολύπλοκη κατασκευή την οποία ειρήσθω εν παρόδω στην αρχική εκδοχή είχαν δώσει λανθασμένη κι αναγκάστηκαν να επανέλθουν με αναδιατύπωση. Δεν είναι κατανοητή, τουλάχιστον απ’ τον γράφοντα η αναγκαιότητα ενός υπολογισμού τόσο περίπλοκου που σίγουρα καταντά ακατανόητος για γονείς και μαθητές. Αν προσπεράσουμε όμως το καθαρά τεχνικό μέρος, πρέπει να δούμε ότι ουσιαστικά συνυπολογίζει πέραν των τεσσάρων πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων και την επίδοση του υποψηφίου στο Λύκειο. Και εννοούμε την επίδοση όλων των μαθημάτων και στις τρεις τάξεις. Έτσι, όσο μικρό ρόλο και να παίζει παραδείγματος χάριν ένα δευτερεύον μάθημα της Α΄ Λυκείου στο τελικό σύνολο, κανείς δεν μπορεί να το αγνοήσει.
Τα τελευταία χρόνια το καλά κρυμμένο μυστικό της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι ότι τελεί υπό μια καλά κεκαλυμμένη διάλυση. Το μάθημα στις μικρές τάξεις, που δεν παίζουν ρόλο στην εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, είναι τύποις υπαρκτό και στην ουσία ανύπαρκτο σε τραγικό ποσοστό. Για την απουσία εκπαιδευτικού έργου δεν είναι σωστό να κατηγορηθούν μόνο οι καθηγητές. Όταν έχεις να κάνεις με νέους ανθρώπους που θεωρούν, χρόνια τώρα, ότι δεν τους χρειάζονται αυτά που τους λες, ότι ουσιαστικά είναι ατιμώρητοι για οποιαδήποτε πράξη τους και ότι από τα 14 τους μπορούν μόνοι τους - η έχουν αφεθεί- να καθορίσουν το μέλλον τους, δεν μπορείς να κάνεις και σπουδαία πράγματα. Για την τελευταία τάξη του Λυκείου καλύτερα να μην συζητήσουμε. Κάποιες ώρες, με μαθήματα πανελληνίων, μπορεί να προσέλκυαν το ενδιαφέρον μερικών.  Στις ώρες των υπολοίπων, στην καλύτερη περίπτωση, γίνεται ησυχία για διάβασμα για τις εξετάσεις. Τα σχολεία αδειάζουν εκεί γύρω στις αρχές Απρίλη ή και νωρίτερα, διότι όλοι εκμεταλλεύονται τις απουσίες που μπορούν να κάνουν, με χαρτιά από γιατρούς που εφευρίσκουν ευφάνταστες ασθένειες.  Οι προφορικοί βαθμοί στο τέλος είναι τουλάχιστον άριστα, διότι προσθέτουν ένα 0,6 της μονάδας στον τελικό βαθμό των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων. Αυτό που απομένει μετά από μερικά χρόνια, είναι οι αναμνήσεις, από την πενταήμερη και το πως παιδέψαμε εκείνο τον φουκαρά τον φιλόλογο η την μαθηματικό.
Να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι σε τούτη τη γενιά έχουμε μπερδέψει το ρόλο του σχολείου μ’ αυτόν της οικογένειας, η καλυτέρα ζητάμε από το σχολείο να παίξει και αυτόν τον ρόλο. Απαιτούμε απ’ το σχολείο, να διαπαιδαγωγήσει τα παιδιά μας από πολύ μικρά, σε τομείς συμπεριφοράς, αξιών, κοινωνικότητας κ.λ.π.  Αυτά είναι καθαρά υποχρεώσεις της οικογένειας, η οποία οφείλει να στείλει στο σχολείο έναν άνθρωπο έτοιμο να λειτουργήσει κοινωνικά και να είναι ικανός να συμμετάσχει στην διαδικασία μόρφωσης που παρέχει η δημόσια εκπαίδευση. Έτσι στο κλασσικό ερώτημα αν είναι στραβός ο γιαλός η απάντηση είναι ότι μέχρι τώρα τουλάχιστον και ο γιαλός είναι στραβός και στραβά αρμενίζουμε.
Οι ουσιαστικές αλλαγές όμως που εισάγει το σχέδιο νόμου και οι οποίες είναι καθοριστικές για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα δεν είναι η μεταβολή από 6 μαθήματα σε 4 , η αλλαγή ονόματος στα επιστημονικά πεδία και ο αλγόριθμος υπολογισμού του βαθμού πρόσβασης. Σε όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα μεταπολεμικά, όλα αυτά εξυπηρετούσαν την ανάγκη να ξεχωρίσουν οι καλύτεροι και να εισαχθούν στα πανεπιστήμια αυτοί που τους αξίζει. Λιγότερο η περισσότερο αυτό επιτυγχάνονταν
Οι αλλαγές  που προτείνει το υπουργείο με το νομοσχέδιο και θα φέρουν τα πάνω κάτω στην εκπαίδευση του Λυκείου, είναι οι παρακάτω.
Για πρώτη φορά ο βαθμός του Λυκείου, που παίζει ρόλο στην εισαγωγή του μαθητή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, εξαρτάται από την συνολική επίδοση του και στις τρεις τάξεις του Λυκείου κι όχι μόνο στην τελευταία. Η κάθε τάξη έχει ένα συντελεστή (0,4 για την Α΄, 0,7 για την Β’ και 0,9 για την Γ΄) Αυτό στοχεύει να έχει σαν επακόλουθο την αλλαγή νοοτροπίας διδασκόντων και διδασκομένων και τον από κοινού σεβασμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Για πρώτη φορά τα θέματα των ενδοσχολικών εξετάσεων σε όλες τις τάξεις, προέρχονται κατά 50% από τράπεζα θεμάτων και κατά 50% αποτελούν επιλογή του καθηγητή που διδάσκει το μάθημα. Το ίδιο θα ισχύει και για τα θέματα στις πανελλήνιες εξετάσεις. Αυτό σημαίνει ότι τα θέματα που θα χρησιμοποιήσει ο καθηγητής δεν μπορούν να είναι άλλης λογικής και άλλου επιπέδου απ’ αυτά της τράπεζας θεμάτων. Έτσι οι μαθητές θα ξέρουν ότι κανείς δεν θα τους χαριστεί, αλλά και δεν πρόκειται να τους αδικήσει σε σχέση με μαθητές άλλων περιοχών. Κυρίως για τα θέματα των πανελληνίων, τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση. Οι υπεύθυνοι κατά μάθημα της Κ.Ε.Γ.Ε. (Κεντρική Επιτροπή Γενικών Εξετάσεων) η οποία με το νομοσχέδιο αντικαθίσταται από τον Εθνικό Οργανισμό Εξετάσεων είχαν φτάσει στο σημείο να βάζουν θέματα υπερβολικά δύσκολα, έξω από την λογική της διδακτέας ύλης, πολλές φορές με λάθη κι επιστημονικές ανακρίβειες. Ήταν φανερό ότι, ειδικά για το μάθημα της Φυσικής που μπορώ να γνωρίζω καλά, μετά από τόσα χρόνια, με μόλις τρία κεφάλαια εξεταστέας ύλης, κατάντησε σχεδόν αδύνατο να βρεθούν αξιόλογα θέματα, που θα ελέγξουν τους υποψήφιους για καλή η όχι γνώση τους στο αντικείμενο. Κυρίως αναλώνονταν σε εξυπνακίστικα ερωτήματα και περίπλοκες  ασκήσεις, προσπαθώντας να παγιδέψουν κι όχι να εξετάσουν.   
Για πρώτη φορά, με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, καθορίζονται τα ειδικά μαθήματα ανά Σχολή, Τμήμα ή Εισαγωγική Κατεύθυνση, καθώς και ο συντελεστής βαρύτητας κάθε μαθήματος. Σημαντικές λεπτομέρειες στο εν λόγω σημείο: Τα ειδικά μαθήματα καθώς κι ο συντελεστής βαρύτητας που έχουν, προτείνονται από τις αντίστοιχες σχολές. Άρα επέρχεται ένας εξορθολογισμός του συστήματος. Σαν παράδειγμα να αναφέρω ότι σε 160 περίπου τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ, βασική προαπαιτούμενη γνώση είναι η Χημεία. Με το υπάρχον σύστημα εισάγονται σ’ αυτά, αφενός μαθητές που έχουν εγκαταλείψει την Χημεία σχεδόν απ’ το Γυμνάσιο, αφ’ ετέρου με μαθήματα βαρύτητας τα Μαθηματικά και την Φυσική.
Όλα λοιπόν τα παραπάνω είναι μετατροπές με θετικό πρόσημο. Υπάρχουν όμως και αρνητικά σημεία. Με το προηγούμενο σύστημα ο υποψήφιος είχε την δυνατότητα να επιλέξει σχολές από δυο επιστημονικά πεδία αλλά ανάλογα με τη κατεύθυνση στην οποία βρισκόταν μπορούσε να έχει σαν προοπτική εως τέσσερα από τα πέντε. Τώρα δεν διευκρινίζεται ο αριθμός των επιστημονικών πεδίων στα οποία μπορεί να κατευθυνθεί. Αν είναι περισσότερα του ενός θα πρέπει ο μαθητής να επιλέξει και να λάβει μέρος σε πανελλαδικές εξετάσεις και στα ανάλογα μαθήματα πέραν των τεσσάρων που αναφέρονται ρητά στο νομοσχέδιο. Είναι κάτι τέτοιο στους σχεδιασμούς του υπουργείου;
Θα υπάρξει και έκτο επιστημονικό πεδίο, αυτό με τις στρατιωτικές σχολές ;
Ο υπουργός διατηρεί το δικαίωμα να προσθαφαιρεί σχολές η τμήματα στα επιστημονικά πεδία και καθορίζει το ειδικό μάθημα και τον συντελεστή βαρύτητας του, και έχει την υποχρέωση να τα ανακοινώσει  έως τις 15 Μαρτιου, δηλαδη πολύ κοντα στις εξετασεις αιφνιδιάζοντας  τους ενδιαφερομένους.  
Μόνο αυτά είναι τα αρνητικά σημεία του νομοσχεδίου;
Η κατηγορία ότι πρόκειται για επιστροφή στην εποχή των Δεσμών με όλα τους τα στραβά, είναι αληθινή;
Το νέο εξεταστικό θα εκδιώξει τα παιδιά από το Λύκειο, και που θα τα οδηγήσει;
Είναι αναγκαίες όλες αυτές οι διευθετήσεις ώστε το νέο Λύκειο να γίνει καλύτερο από όλα τα προηγούμενα;
Αυτό που διαφαίνεται από μια πρώτη ανάγνωση του κειμένου που έδωσε το υπουργείο στην δημοσιότητα,  είναι ότι οι αλλαγές στο εξεταστικό γίνονται, για να επιστρέψουν οι μαθητές όλων των τάξεων στα θρανία και όσοι καταφέρνουν να εισαχθούν σε μία ανώτατη σχολή, να έχουν τις βασικές γνώσεις για να προχωρήσουν.
Είναι όμως μόνο αυτό; Ας περιμένουμε το νόμο και τις υπουργικές αποφάσεις που θα επακολουθήσουν, για να έχουμε πληρέστερη εικόνα και θα επανέλθουμε.

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ το Σάββατο 24 - 8 - 2013


Σάββατο 17 Αυγούστου 2013

Προτροπές κι αστικοί μύθοι


                  «Το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό, ότι είναι αληθές»
                                                                                                     Δ. Σολωμός

Δυο προτροπές και ένας ανυπόστατος, τάχα κατά Σωκράτη, ορισμός του μορφωμένου ανθρώπου είναι το έναυσμα για τούτο το κείμενο.
Λέει το ανυπόστατο κείμενο που κυκλοφορεί εδώ και χρόνια -ακόμη και σε έγκυρα κατά τα’ άλλα έντυπα ή blog- πως, όταν ζήτησαν από τον Σωκράτη να τους δώσει τον ορισμό του μορφωμένου ανθρώπου, δεν ανέφερε τίποτε για τη συσσώρευση γνώσεων. «Η μόρφωση είπε, είναι θέμα συμπεριφοράς… Ποιους ανθρώπους λοιπόν θεωρώ μορφωμένους;
1. Πρώτα απ’ όλους αυτούς που ελέγχουν δυσάρεστες καταστάσεις, αντί να ελέγχονται από αυτές…
2. Αυτούς που αντιμετωπίζουν όλα τα γεγονότα με γενναιότητα & λογική..
3. Αυτούς που είναι έντιμοι σε όλες τους τις συνδιαλλαγές..
4. Αυτούς που αντιμετωπίζουν γεγονότα δυσάρεστα και ανθρώπους αντιπαθείς καλοπροαίρετα.
5. Αυτούς που ελέγχουν τις απολαύσεις τους..
6. Αυτούς που δεν νικήθηκαν από τις ατυχίες & τις αποτυχίες τους..
7. Τελικά αυτούς που δεν έχουν φθαρεί από τις επιτυχίες και την δόξα τους…»
Σωκράτης (469-399 π.Χ.)
Δηλαδή μορφωμένοι είναι απαραίτητα οι γενναίοι κι αμόρφωτοι όσοι νικηθούν απ’ τις ατυχίες τους. Αστεία πράγματα.
Το ότι δεν έγραψε ή είπε ο Σωκράτης ένα τέτοιο “ηθικοπλαστικό” κείμενο μάλλον είναι προφανές. Οπωσδήποτε, όποιος υποστηρίζει το αντίθετο, θα πρέπει να το αποδείξει υποδεικνύοντας την πηγή.
Με αφορμή όμως αυτή την ιστοριούλα  και το μοντέλο που προσπαθεί να προωθήσει οι δυο προτροπές προς τους μαθητές που ακούγονται συχνά και είναι πολλές φορές αποδεκτές, έχει ενδιαφέρον να τύχουν σχολιασμού.
Η πρώτη έρχεται απ’ το αγράμματο παρελθόν μας. Η δεύτερη απ’ το μεταμοντέρνο μέλλον μας  Κι οι δυο λανθασμένες.
Προτροπή πρώτη:  «Κοίτα πρώτα να γίνεις  άνθρωπος και μετά επιστήμονας ή ότι άλλο θελήσεις.»
Η προτροπή του αγράμματου παππού που έρχεται απ’ τον προηγούμενο αιώνα και συντηρεί την ψυχολογική ανάγκη για ιδεαλισμό, με ρομαντικού τύπου συνθήματα της προτεχνολογικής εποχής, είναι μια κοινοτοπία, που αν την εξετάσουμε σοβαρά, θα διαπιστώσουμε ότι στερείται νοήματος.
Γράφει ο Raoul Vaneigem [1]  «…τα πάντα στηρίζονται στην εκμάθηση του τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, κι όχι σε ένα ηθικό καθήκον.      … όταν κατέρχεται κανείς στο πεδίο των κοινοτοπιών  προκειμένου να διαπεράσει με το σπαθί του τον λόγο της βαρβαρότητας, δίχως να δίνει προβάδισμα στο ζωντανό στοιχείο καταλήγει πάντα να του προσδίδει την σκοτεινή γοητεία που ασκούν στις καλές προθέσεις οι πλάκες με τις οποίες είναι στρωμένος ο δρόμος για την κόλαση.»
Το κλειδί είναι η λέξη  εκμάθηση. Αν είχαμε την δυνατότητα να «ανακρίνουμε» τον συμπαθή παππού ρωτώντας τον, τι εννοεί και ποιες ιδιότητες προσδίδει στο ιδεώδες του για τον άνθρωπο, θα βλέπαμε γρήγορα το αδιέξοδο. Χρειαστήκαν κάποιοι αιώνες
από την Αναγέννηση και μετά, με τον ουμανισμό και  την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, για να βρει ο νεωτερικός άνθρωπος την ταυτότητα του. Όλα αυτά δεν μπορούν να απλοποιηθούν και να συμπυκνωθούν στην εμπειρική γνώση ενός ατόμου, που στηρίζει τις απόψεις του στον στενό ορίζοντα  του άμεσου περιβάλλοντος του.
Η αποδοχή της ιδέας που υποστηρίζει ότι είναι δυνατό να αποκτηθεί  γνώση, χωρίς απαραίτητη βάση τις επιστήμες, είναι σαφώς οπισθοδρόμηση σε μαγευτικές αντιλήψεις, που δυστυχώς δεν έχουν δια παντός –όπως θα ’πρεπε- εκριζωθεί απ’ την συλλογική θέαση της κοινωνίας μας
Προτροπή δεύτερη: «Γράψτε ότι θέλετε»
Η προτροπή του καθηγητή που μ’ αυτό τον τρόπο «κλέβει» την αποδοχή των μαθητών του κι εξασφαλίζει την συνενοχή τους. Οι μαθητές δεν είναι υποχρεωμένοι να μάθουν τίποτα καινούργιο κι ο καθηγητής δεν υποχρεούται να τους μεταδώσει, ως
θα όφειλε, τις απαραίτητες γνώσεις για να ανέβουν ένα σκαλοπάτι στην εκπαιδευτική τους εξέλιξη. Τους δίνει τον λόγο αλλά όχι τις λέξεις. Και ποιος μπορεί να μας απαντήσει εύκολα στην αντιδιαστολή μεταξύ του αν οι λέξεις παράγουν σκέψη, ή οι ιδέες υπάρχουν πριν από τις λέξεις, με τις οποίες θα ενδυθούν;  
Η εξέλιξη τους  βέβαια θα χαθεί αν ο δάσκαλος δεν φροντίσει για την μετάγγιση της συσσωρεμένης γνώσης που έχουμε ως ανθρωπότητα, έτσι ώστε να διασωθούν τα επιτεύγματα των προγενέστερων. Χωρίς αυτή την μεταφορά γνώσης, που είναι το κύριο έργο του δάσκαλου-καθηγητή, καταδικάζουμε τους νέους να ξεκινούν κάθε φορά απ’ την αρχή.
Οι νέες (;) αντιλήψεις που έχουν παγιωθεί και αφορούν την εκπαίδευση, προτείνουν ότι οι μαθητές, με την καθοδήγηση του καθηγητή-trainer, ανακαλύπτουν μόνοι τους την γνώση και αναπτύσσουν κριτική σκέψη, κάτι που με την «καταραμένη» παπαγαλία δεν ήταν εφικτό. Βέβαια η άποψη αυτή δεν εξηγεί με ποιον τρόπο όλα τα παιδιά  θα έχουν τις ικανότητες ενός Νεύτωνα στην Φυσική, ενός Οϊλερ στα Μαθηματικά κι ενός Γκαίτε η ενός Καντ στις κλασσικές σπουδές. Διότι μόνο τότε θα μπορούσαν ίσως να ανακαλύψουν και να κατακτήσουν μερικών χιλιάδων χρόνων επιτεύγματα. Ούτε εξηγεί πως μπορεί κάποιος να έχει κριτική αντιμετώπιση σε κάτι που δεν γνωρίζει. Πόση κριτική μπορεί αλήθεια να δεχτεί το θεώρημα του Θαλή ή η Αρχή Διατήρησης Ενέργειας;
Η προτεινομένη διαδικασία κρύβει με αρκετή πονηριά ένα μυστικό. Ο δάσκαλος είναι προπονητής, καθοδηγητής, σκηνοθέτης της παράστασης κι ανακαλύπτει μαζί με τον μαθητή την γνώση. Άρα τα γνωσιολογικά του εφόδια δεν χρειάζεται να είναι υψηλού επιπέδου. Θα μάθει κι αυτός να μαθαίνει… Αν θέλει φυσικά. Ήδη έρχονται από τα πανεπιστήμια οι φουρνιές των πτυχιούχων που έχουν υποστεί αυτού του είδους τις διδακτικές πρακτικές. Ένα παράδειγμα από τον χώρο των θετικών επιστημών είναι ότι η γεωμετρία δεν διδάσκεται πια στο λύκειο όπως παλιά, στο δε Πανεπιστήμιο σχεδόν καθόλου (αν δεν κάνω λάθος στις περισσότερες σχολές μαθηματικών είναι μάθημα επιλογής) Συνάντησα λοιπόν νεαρή μαθηματικό η οποία αμύνθηκε της άγνοιας της λέγοντας «Ε, καλά. Κι εγώ που δεν έμαθα γεωμετρία τι έπαθα;»
Η εκπαίδευση προϋποθέτει δάσκαλο και μαθητή που στέκονται απέναντι και είναι - η εκπαίδευση- μετάδοση γνώσης από τον ένα στον άλλο. Η διαφορετικότητα των δυο μελών αυτού του ζεύγους το οποίο αναγκαστικά είναι άνισο, διότι ο ένας κατέχει την γνώση και θα την μεταβιβάσει στον άλλο, δεν απαιτεί ύπαρξη αυθεντίας από την πλευρά του δασκάλου, αλλά όρεξη για δουλειά και πολλαπλάσιες γνώσεις απ’ αυτές που πρέπει να δώσει. Επίσης το εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να έχει φροντίσει να μην στηρίζεται στο ταλέντο των εκπαιδευτικών λες και μόνο οι ταλαντούχοι είναι ικανοί να γίνουν δάσκαλοι.
Τα αφελή περί παπαγαλίας  τα αναμασούν συνήθως οι μη έχοντες σχέση με τα της εκπαίδευσης. Ναι υπάρχουν μαθήματα που οι μαθητές προκειμένου να ξεμπερδεύουν μαζί τους τα παπαγαλίζουν, όχι όμως χωρίς να έχουν κατανοήσει το περιεχόμενο.
Αυτά όμως είναι ένα μικρό μέρος της σχολικής ύλης. Ποιος θα δοκιμάσει να παπαγαλίσει την Φυσική η τα Μαθηματικά του λυκείου; Ναι οι μαθητές μαθαίνουν «απέξω» εκφράσεις και ίσως κι ολόκληρες παραγράφους, προκειμένου να τις χρησιμοποιήσουν σε εκθέσεις . Αλλά και ποιος δεν ζήλεψε ακούγοντας έναν ηθοποιό ν ‘απαγγέλει από στήθους αρχαίο κείμενο, ή έναν από τους ποιητές μας;  Που είναι το κακό στην προπόνηση μιας τέτοιας δυνατότητας;
Είναι όλο και πιο έντονο το φαινόμενο της συλλογικής άγνοιας για την οποία οι νέοι βάρβαροι είναι περήφανοι. Κι ας μην μας φοβίζουν οι ορισμοί. Είναι βαρβαρότητα η απουσία καλλιέργειας.
«Γράψτε ότι σας κατέβει». Δεν είσαστε υποχρεωμένοι να έχετε αποστηθίσει τους ποιητές, ούτε σας χρειάζονται οι κλασσικοί. Φράσεις όπως «Ες αύριον τα σπουδαία», «Νίπτω τας χείρας μου» δεν τους λένε τίποτα. Δεν κουβαλούν κάποιο ειδικό νοηματικό φορτίο. Στ’ αυτιά τους ηχούν ισοδύναμα με το «θέλω να πάω για καφέ» (δεν διάλεξα τυχαία την συγκεκριμένη φράση)  
Πολύ συχνά όταν φτάνει στο τέλος της μια μαθηματική διαδικασία και πλέον το αποτέλεσμα είναι προφανές, χρησιμοποιώ ως ευφυολόγημα  την έκφραση: «Τι χρείαν έχομεν μαρτύρων;»  Κι επειδή με κοιτούν περίεργα, πάντα ρωτάω. Πότε ειπώθηκε; Από ποιον και για ποιον; Ουδέποτε πήρα σωστή απάντηση και συνήθως δεν παίρνω καθόλου απάντηση.
Ο  A. S. Neill όταν ερωτάται γιατί οι μαθητές του σχολείου του Σαμμερχιλ [2] δεν σπουδάζουν μαθηματικά απαντά : «Το επιχείρημα μου ενάντια στα μαθηματικά είναι ότι είναι πολύ αφηρημένα για τα παιδιά. Σχεδόν κάθε παιδί μισεί τα μαθηματικά. Κάθε παιδί καταλαβαίνει τι πράγμα είναι δυο μήλα ,πολύ λίγα όμως μπορούν να  εννοήσουν κάτι με το x μήλα».Και συνεχίζει: « Εκτός απ’ αυτό για τα μαθηματικά έχω τις ίδιες αντιρρήσεις και για τα ελληνικά ή τα λατινικά. Τι νόημα έχει να υποχρεώνονται να μάθουν τετραγωνικές εξισώσεις (sic) νέοι που αύριο θα επισκευάζουν αυτοκίνητα ή θα πουλούν κάλτσες; Δεν νομίζετε ότι αυτό είναι ανοησία;»
Το γεγονός ότι οι απαίδευτοι νέοι θα αναγκαστούν να υποταγούν σε μια ελίτ, που θα χρησιμοποιήσει την γνώση ως όπλο για την καθυπόταξη, κανένα παιδί 14 ετών δεν
είναι υποχρεωμένο να το προβλέψει.. Αυτοί που έχουν αυτή την υποχρέωση, ανακάλυψαν την μεγαλύτερη κενολογία που υπήρξε τα τελευταία χρόνια στο χώρο της εκπαίδευσης. «Θα μάθουν να μαθαίνουν». Ας μπορέσει κάποιος να εξηγήσει επαρκώς το νόημα της παραπάνω φράσης και να της δώσει περιεχόμενο. Είναι αυτονόητο βέβαια ότι οι αστειότητες περί πληροφορίας και διαδικτύου όπου μπορούν να βρεθούν τα πάντα, μόνο εκπαιδευτική διαδικασία δεν είναι.
Το παιδί (ειδωμένο ως ίσος) απαλλαγμένο από την αυθεντία του δασκάλου, καταλήγει να πρέπει να διαχειριστεί μόνο του την εκπαίδευση του, κάτι που είναι δουλειά άλλων και αποτελεί βαρύ φορτίο. Το αποτέλεσμα θα είναι να βρεθεί χωρίς τα απαραίτητα εφόδια, υποταγμένο σε νέου τύπου αυθεντίες, τις οποίες δεν έχει τα εργαλεία να κατανοήσει και να αντιπαλέψει, διότι δεν του τα έδωσαν ποτέ, παρότι είχαν την υποχρέωση να το κάνουν.



[1]   O Raoul Vaneigem γεννήθηκε στην πόλη Λεσίν του Βελγίου το 1934. Σπούδασε στις Βρυξέλλες λατινική φιλολογία και δίδαξε στο πανεπιστήμιο. Το 1960 συναντά τον Γκυ Ντεμπόρ και συμμετέχει στην Καταστασιακή Διεθνή από το 1961 έως το 1970. Το 1967 γράφει ένα από τα πιο γνωστά του έργα την «Επανάσταση της καθημερινής ζωής»

[2]   Το σχολείο του Σάμμερχιλ  ιδρύθηκε το 1921 από τον A.S. Neil. Είναι ιδιωτικό σχολείο για παιδιά 6-17 χρονών (δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο). Λειτουργεί ως οικοτροφείο, δηλαδή οι μαθητές τρώνε και κοιμούνται εκεί.
Είναι σχολείο «αντιαυταρχικής αγωγής». Η βασική φιλοσοφία του είναι ότι τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα όταν είναι ελεύθερα παρά όταν εξαναγκάζονται. Γι΄ αυτό όλα τα μαθήματα είναι προαιρετικά και οι μαθητές αποφασίζουν μόνοι τους πως θα αξιοποιήσουν τον χρόνο τους. 


Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ το Σάββατο 17 - 8 - 2013









Δευτέρα 12 Αυγούστου 2013

Είναι όπως τα λέει η κ. Στεφανάκου για το νέο Λύκειο στην Αυγή;


 Γράφει η κυρία Στεφανάκου στην Αυγή της Δευτέρας 12 Αυγούστου: http://www.avgi.gr/article/760332/to-neo-lukeio-meionei-ton-mathitiko-plithusmo «Τα παιδιά από την Α' Λυκείου θα αναγκάζονται σε εξετάσεις πανελλαδικού τύπου σε όλα τα διδασκόμενα μαθήματα, που φτάνουν τα 36. Αν καταφέρουν να περάσουν τις εξεταστικές συμπληγάδες και να απολυθούν από το Λύκειο, θα διαγωνίζονται σε πανελλαδικό επίπεδο σε τέσσερα μαθήματα για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σύνολο εξεταζόμενων μαθημάτων: 40.
Γράφει το σχέδιο νόμου που κατατέθηκε προχθές την Παρασκευή:
Άρθρο 3 παράγραφος 3 : «Οι γραπτές προαγωγικές εξετάσεις στην Α΄ τάξη του Γενικού Λυκείου διεξάγονται ενδοσχολικά και περιλαμβάνουν όλα τα διδασκόμενα μαθήματα εκτός των μαθημάτων επιλογής, της Ερευνητικής Εργασίας και της Φυσικής Αγωγής, με κοινά θέματα για όλα τα τμήματα του ίδιου σχολείου, που ορίζονται ως εξής: αα) κατά ποσοστό 50%, με κλήρωση, από τράπεζα θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας και ββ) κατά ποσοστό 50%, από τον διδάσκοντα ή τους διδάσκοντες. Τα γραπτά διορθώνονται από τον οικείο διδάσκοντα.»
Προφανώς η αρθογράφος το διάβασε αλλά δεν το κατάλαβε.
Αντιπαρέρχομαι τις εκτιμήσεις της για την οικονομική επιβάρυνση που θα δημιουργήσει το νέο Λύκειο και την άποψη ότι, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει «Κάνοντας σκληρότερο το Λύκειο, απλώς διώχνεις μια μεγάλη μερίδα παιδιών που δεν βλέπουν κανένα λόγο να βασανιστούν επί τρία χρόνια για να πάρουν απολυτήριο» 
Πρόκειται για μελλοντολογία που μένει να δούμε αν τα βγει αληθινή. Πάντως κάποιοι καθηγητές του Δημοσίου σχολείου τρίβουν τα χέρια τους γι’ αυτή την εξέλιξη και δεν είδα την κυρία Στεφανάκου να κάνει μνεία του προβλήματος Απεναντίας σε προηγούμενο άρθρο της στις 10 Αυγούστου με τίτλο «Λύκειο – εξεταστικό κέντρο για λίγους»
http://www.avgi.gr/article/759194/lukeio-exetastiko-kentro-gia-ligo-1  κάνει μια πρόβλεψη για συναλλαγή λόγω της διόρθωσης των γραπτών από τον οικείο καθηγητή : « Τα γραπτά των μαθητών θα βαθμολογούνται από τον οικείο καθηγητή. Η ρύθμιση αυτή ανοίγει πόρτες και παράθυρα για συναλλαγές και πιέσεις, υπονομεύοντας το αδιάβλητο της βαθμολόγησης, ειδικά μετά τις ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών οι οποίοι υπηρετούν σε ιδιωτικά σχολεία» Δηλαδή κυρίως οι των ιδιωτικών σχολείων είναι ευεπίφοροι σε διαφθορά;  
Συνεχίζει παρακάτω: «Τη διάλυση επιδιώκουν, που θα την πετύχουν καθιερώνοντας τον θεσμό του εκπαιδευτικού delivery ή του αναλώσιμου καθηγητή. Με τα νέα ωρολόγια προγράμματα και με την αύξηση του ωραρίου, μια μεγάλη μερίδα εκπαιδευτικών δεν θα μπορεί να συμπληρώσει ωράριο. Κανένα πρόβλημα. Οι εκπαιδευτικοί θα μπορούν πλέον να διανέμουν το εκπαιδευτικό τους πακέτο μέχρι σε τέσσερα διαφορετικά σχολεία.»
Εδώ έχουμε μια ευθεία επίθεση στον ορθό λόγο. Πως γίνεται να έχουμε αύξηση ωρών βάσει προγράμματος και ταυτόχρονα οι καθηγητές –γενικώς κι αορίστως- να αποκτούν πρόβλημα συμπλήρωσης ωραρίου . Αλήθεια, το ωράριο τους πριν με τις λιγότερες ώρες, ήταν επαρκέστερα συμπληρωμένο;
Θα καταλάβαινα ένα επικριτικό σχόλιο για την κατάργηση κάποιων ειδικοτήτων όπως της πληροφορικής  η των καλλιτεχνικών.
 Τέλος στο άρθρο της  «Οι κύριες ρυθμίσεις του Λυκείου - εξεταστικού κέντρου» στις 11  Αυγούστου 
http://www.avgi.gr/article/760320/oi-kuries-ruthmiseis-tou-lukeiou-exetastikou-kentrou  γίνεται μια αναφορά στην ισότητα ευκαιριών που υπονομεύεται από τα κατά 50% κοινά θέματα εξετάσεων. Γράφει:  «Επιπλέον, η ρύθμιση των εξετάσεων μεικτού χαρακτήρα δημιουργεί έναν εκπαιδευτικό Φρανκεστάιν, καθώς από τη μία πλευρά υπονομεύει την ισότητα ευκαιριών (δηλαδή όλοι να αντιμετωπίζουν θέματα αντίστοιχης δυσκολίας) και από την άλλη λειτουργεί ισοπεδωτικά, περιορίζοντας τις ευκαιρίες των πιο αδύναμων μαθητών»
Θεωρεί δηλαδή –αν καταλαβαίνω σωστά- πως τα κοινά θέματα σε μαθητές με διαφορετική αφετηρία θα είναι εις βάρος των ασθενέστερων οικονομικά και χωροταξικά.
Όμως όσα χρόνια θυμάμαι να ασχολούμαι με τα εκπαιδευτικά πράγματα, πάντοτε είχαμε μαθητές από χωριά κωμοπόλεις κι αστικά κέντρα, να δίνουν Πανελλήνιες εξετάσεις σε κοινά θέματα ανεξάρτητα από την ελλιπή, η σωστή, η πληρέστερη προετοιμασία τους. Και δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Δεν θα δώσω συγχωροχάρτι σ’ ένα γιατρό, σ' ένα δικηγόρο, η ένα μηχανικό διότι δεν κατάφερε να φτάσει στο επίπεδο που έπρεπε λόγω αφετηρίας.
Εξάλλου νομίζω ότι με το νέο σύστημα που προτείνεται από το Υπουργείο Παιδείας, ελαφρώς λαμβάνεται υπ’ όψιν το επίπεδο των μαθητών, αφού το υπόλοιπο 50% των θεμάτων και η διόρθωση είναι ευθύνη του οικείου καθηγητή, που ξέρει με ποιους έχει να κάνει.
Νομίζω ότι είναι πολύ νωρίς για να βγάλουμε συμπεράσματα για το αν το Λύκειο θα οδηγηθεί σε καλύτερη μοίρα η όχι, με τα νέα μέτρα  Πάντως η δημιουργία τράπεζας θεμάτων και το γεγονός ότι οι προαγωγικές και οι απολυτήριες εξετάσεις θα έχουν ουσιαστικό ρόλο είναι στην σωστή κατεύθυνση. Αν ξεκινήσει κι εκείνη η «καταραμένη» αξιολόγηση πιστεύω ότι θα μπορούμε να μιλάμε για πέρασμα σε νέα εποχή.